Een voedingssupplement is een voedingsmiddel, dat bedoeld is als aanvulling op de normale voeding. Het is, volgens de wet, een geconcentreerde bron van één of meerdere vitaminen, mineralen of andere nutriënten met een voedingskundig of fysiologisch effect.
Meestal worden voedingssupplementen met het doel van gezondheidsbevordering gebruikt. Deze werking is echter niet altijd wetenschappelijk bewezen. Mede daarom staat op alle voedingssupplementen in Nederland en België een etiketvermelding waarin er op wordt gewezen dat voedingssupplementen niet als vervanging voor een gevarieerde voeding mogen worden gebruikt.
Juridische status
Voedingssupplementen bevinden zich in het overgangsgebied tussen voedings- en geneesmiddelen.
Ten eerste omdat de toedieningsvorm ervan vaak identiek is aan die van geneesmiddelen, namelijk capsules, tabletten, poeders, sachets en dergelijke.
Ten tweede worden voedingssupplementen vaak ook voor therapeutische doeleinden (preventie en behandeling van ziekte) ingezet.
Bovendien claimen fabrikanten en verkopers ervan fysiologische effecten die op het randje zitten van wat nog voor Warenwetproducten is toegestaan.
Wanneer een farmacologisch effect wordt geclaimd voor een voedingssupplement, is die grens overschreden en valt een dergelijk product dan automatisch onder de geneesmiddelenwet.
Wanneer een voedingssupplement onder de Warenwet valt, is het de verkoper ervan niet toegestaan om het product rechtstreeks in verband te brengen met genezing van, of vermindering van het risico op ziekten. Toch proberen fabrikanten door creatieve taalconstructies toch vaak een dergelijke suggestie te wekken aangezien voedingssupplementen vaak wel voor therapeutische doeleinden worden gebruikt, waardoor een wildgroei aan vage gezondheidsclaims is ontstaan zoals “verhoogt de vitaliteit” en “goed voor de gewrichten”.
Uit een onlangs uitgezonden documentaire van Tegenlicht bleek dat van het totaal aantal claims, ongeveer 400, op het gebied van gezondheid, er 9 echt bewezen kunnen worden. Het gaat hier om dan wel om claims die veel breder zijn dan alleen voedingssupplementen, maar je moet als consument dus wel heel kritisch zijn.
Inmiddels wordt op Europees niveau gewerkt aan regelgeving om alleen nog gezondheidsclaims toe te staan, die met overtuigend wetenschappelijk bewijs zijn onderbouwd. De wetgeving op het gebied van voedingssupplementen kan aanzienlijk verschillen tussen landen.
Europese Unie
Zelfs binnen de EU, waar de wetgeving op het gebied van vitaminen- en mineralenpreparaten inmiddels is geharmoniseerd, verschilt de wetgeving tussen lidstaten nog aanzienlijk op het gebied van andere inhoudsstoffen van voedingssupplementen.
Kruidenpreparaten bijvoorbeeld, vallen (op enkele uitzonderingen na) in Nederland onder de Warenwet, in Duitsland vallen deze middelen meestal onder de geneesmiddelenwetgeving, waardoor daar ook medische claims toegestaan zijn die in andere landen niet mogen.
In de EU-Voedingssupplementenrichtlijn uit 2002 (2002/46/EG), is vastgelegd dat voedingssupplementen veilig moeten zijn, zowel kwalitatief (ingrediënten) als kwantitatief (dosering).
De richtlijn bevat een lijst met vitaminen- en mineraalverbindingen waarvan de veiligheid ondubbelzinnig is vastgesteld en die daarom in voedingssupplementen toegelaten zijn. In het kader van deze richtlijn wordt nog gewerkt aan een voorstel voor maximale doseringen voor deze stoffen.
Nu de Europese Commissie een verordening heeft uitgevaardigd over voedings- en gezondheidsclaims (verordening 1924/2006), wordt in Europees verband gewerkt aan een lijst met dergelijke claims waarvan de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid van mening is dat deze voldoende wetenschappelijk zijn onderbouwd.
Betrouwbaarheid grondstoffen
Op basis van wat er op verpakking of bijsluiter van het voedingssupplement staat, valt niet uit te maken of men te maken heeft met een goed product. Omdat ze onder de Warenwet vallen, hoeven deze producten namelijk niet te voldoen aan de strenge eisen zoals deze gelden voor geneesmiddelen.
Het toezicht op de samenstelling en productie van voedingssupplementen vindt in Nederland plaats door de Voedsel en Waren Autoriteit en door HACCP_ instanties voor certificering.
Niettemin kan men er niet zeker van zijn dat wat men zegt dat erin zit, ook echt er in zit. In de USA wordt daarom gewerkt aan een database van door onafhankelijke laboratoria geteste voedingssupplementen. Tot die tijd tast men dus enigszins in het duister wat betreft de kwaliteit. Het spreekt voor zich dat men het etiket inspecteert op stoffen waarvoor men allergisch is, of die anderszins schadelijk zouden kunnen zijn.
De bestanddelen van voedingssupplementen kunnen uit natuurlijke bronnen geïsoleerd zijn of met biochemische processen (bv door fermentatie of een enzymreactie) gemaakt zijn. Zo wordt vitamine C in voedingssupplementen doorgaans uit glucose gesynthetiseerd.
De herkomst van vitaminen heeft in principe geen invloed op hun werkzaamheid. Bij een kunstmatige herkomst wordt daarom graag de uitdrukking identiek aan de natuur gebruikt.
Het lichaam maakt geen onderscheid tussen een vitamine, die uit een plant is gewonnen of in een laboratorium werd vervaardigd. Er zijn echter enkele nutriënten waar er grote verschillen in chemische structuur en mogelijk ook werkzaamheid zijn tussen de natuurlijke en synthetische vorm, voorbeelden zijn bijvoorbeeld vitamine E en bètacaroteen. Afhankelijk van de herkomst van het voedingssupplement zullen naast de bedoelde werkzame stoffen ook andere stoffen en verontreinigingen in verschillende concentraties aanwezig zijn die ook een biologische werking kunnen hebben.
Lees je de vele meningen van nog meer deskundigen dan is het niet geheel duidelijk, of we wel of niet voedingssupplementen moeten gebruiken. Wel zijn er aantal specifieke gevallen waarin soms een aanvulling met supplementen wordt aangeraden:
- vitamine D voor oudere mensen
- foliumzuur voor zwangere vrouwen
- vitamine K voor baby’s .
Algemeen geldt dat bij een gevarieerd eetpatroon ( voldoende fruit, groente, vezels etc. ) aanvulling met voedingssupplementen niet nodig zou zijn. Aan de andere kant lezen we echter dat ons eten steeds minder vitaminen, mineralen en dergelijke bevat. De oplossing: kweek je eigen groente ( en eventueel fruit ) in je eigen volkstuin of moestuin.
De groente groeit langzaam, op je eigen (eventueel zelf met goede mest verrijkte ) grond en zonder toevoeging van allerlei gifstoffen.
Leef Leuk en lekker door zelf groenten te kweken in de eigen volkstuin of moestuin!
Volkstuindersvereniging Ermelo 